Dorota Leśniak-Rychlak
Jesteśmy wreszcie we własnym domu
Książka w formacie PDF: Pobierz↓ [7 MB]
Instytut Architektury, 2018/2019
red. Marta Karpińska, Ewa Ślusarczyk
projekt graficzny, skład i łamanie. Marcin Hernas tessera.org.pl
ilustracje: Dominika Wilczyńska
infografiki: Kacper Kępiński, Agata Wiśniewska
fotografie: Jarosław Matla, Grzegorz Karkoszka, Agata Wiśniewska, Zygmunt Novák
liczba stron: 340
ilustracje: 106
format: 140 x 205 mm
ISBN: 978-83-63786-18-2
cena: 39 zł
„Jesteśmy wreszcie we własnym domu. Nie stój, nie czekaj. Co robić? Pomóż!” – deklarowali z ekranów telewizorów znani aktorzy i luminarze kultury w okresie rządów Tadeusza Mazowieckiego. Przemiany gospodarcze lat 90. XX wieku zaowocowały dosłowną realizacją tytułowego hasła: wielu Polaków zamieszkało we własnych domach. Po latach mieszkania w blokach dostali szansę zrealizowania marzeń o domu, najczęściej na przedmieściach. Proces ten umożliwiły nowe mechanizmy finansowe, w tym kredyty hipoteczne. Książka Doroty Leśniak-Rychlak pokazuje przemiany własnościowe i społeczne związane z kreacją klasy średniej i powstaniem nowych modeli zamieszkiwania w okresie transformacji: domu na przedmieściu i apartamentowca na osiedlu grodzonym. Książka bazuje na materiale pozyskanym z czasopism, seriali, filmów, podczas wywiadów z ekspertami i mieszkańcami oraz literaturze przedmiotu. Autorkę szczególnie interesuje tożsamość Polaków wyrażana przez sposób zamieszkiwania. Książkę uzupełnia bogaty materiał ilustracyjny: kolaże Dominiki Wilczyńskiej, fotografie Jarosława Matli, Grzegorza Karkoszki i Agaty Wiśniewskiej, infografiki Kacpra Kępińskiego oraz ilustracje Joanny Sowuli.
Byliśmy głupi. Albo nawet mądrzy. To bez znaczenia, bo nikt nas nie pytał o zdanie. Przez dziesięciolecia panowała wiara, że własność oznacza bezpieczeństwo, a wolny rynek gwarantuje wolność. Na tym opierał się system. I tylko wciąż rosła bańka złych kredytów i złych emocji. Lęku, rozczarowania, gniewu. Od „Jesteśmy we własnym domu” przez „Rodzinę na Swoim”, „Zmień pracę, weź kredyt”, aż po „Mieszkanie Plus” — trzydzieści lat polskiej demokracji można opowiedzieć jako historię mieszkań i mieszkalnictwa. Dorota Leśniak-Rychlak pracowała nad tym tematem jako historyczka architektury, redaktorka pisma „Autoportret”, kuratorka wystaw i eseistka. JESTEŚMY WRESZCIE WE WŁASNYM DOMU to książka, która dokumentuje wszystkie wymiary mieszkaniowej klęski. Poruszająca w detalach i bolesna w ogólnej wymowie.
MARCIN WICHA
Z recenzji Piotra Korduby:
Autorka wychodzi z założenia, że mechanizmem transformacyjnych przemian polskiego zamieszkiwania była potrzeba rekompensaty za różnorodne ograniczenia i niedostatki czasów sprzed 1989 roku, która sprzęgnięta z ówczesnymi ekonomiczno-politycznymi warunkami przyniosła określony pejzaż aspiracji społeczeństwa i możliwości ich realizacji. Porusza więc problem wielkiej kariery domu jednorodzinnego, fenomen zamkniętego osiedla, modelowość polskiego dworu. Zagadnienia te interesują Leśniak-Rychlak nie tylko w perspektywie architektonicznej, ale w kontekście procesów miejskich (suburbanizacja, gentryfikacja, przyrost prywatnej motoryzacji), ekonomicznych (uwłaszczenie społeczeństwa na zasobach mieszkaniowych; powszechność kredytu), problematyki tożsamościowej (kulturowe i społeczne modele domów; identyfikacja klasy średniej), wreszcie wyborów estetycznych (urządzanie i wyposażanie wnętrz). Tak zarysowana perspektywa pozwala uchwycić trzy zasadnicze obszary determinujące zjawisko zamieszkiwania w Polsce: prawno-finansowy wraz z jego oddziaływaniem na społeczny wymiar domu, socjologiczny dla którego zamieszkiwanie to sieć relacji (dom-użytkownik-wyposażenie) i wreszcie architektoniczno-estetyczny, w którym mieszczą się aktualne praktyki i mechanizmy wznoszenia domów i nabywania mieszkań. Publikacja skomponowanej w ten sposób książki o zamieszkiwaniu w Polsce może w istotnym sposób przyczynić się do krytycznego i zarazem diagnostycznego spojrzenia na przemiany jakie dokonały się w kraju w ostatnim ćwierćwieczu, których konsekwencje i możliwości oddziaływania są nadal widoczne i zarazem trudne do przewidzenia w dalszych skutkach.
Książka dostępna w sklepach internetowych Bęc Zmiana i Motyle Książkowe oraz w dobrych księgarniach.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury
