W poniedziałek 16 czerwca odbędzie się wernisaż wystawy „Monument. Architektura Adolfa Szyszko-Bohusza”. Wystawa będzie czynna w dniach 16.06-24.08 w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie. Start wernisażu o 19:00.
Jesteśmy dziś świadkami rosnącego zainteresowania czasami II Rzeczpospolitej – momentem formowania się etosu państwa i rekonstrukcji tożsamości jego mieszkańców. Poprzez m.in. skuteczne wykorzystanie potencjału sztuk wizualnych, epoka ta stworzyła swój – wciąż żywy – mit. Ówczesne strategie manipulacji pamięcią i umiejętne łączenie sprzeczności – dyskursu modernizacyjnego z romantyczną nostalgią za przyszłością i celebracją śmierci – dziś wymagają krytycznego spojrzenia i uważnej analizy. Być może wciąż padamy ich ofiarą.
Wystawa „Monument. Architektura Adolfa Szyszko-Bohusza”, związana z prezentacją w Pawilonie Polskim na Biennale Architektury w Wenecji, dotyka zagadnienia mitotwórczego potencjału architektury. Szyszko-Bohusz, dawny legionista związany z Józefem Piłsudskim, jako architekt władzy projektował monumenty: budowle, które miały stać się pomnikami epoki, wyrażać ducha odrodzonego państwa, ożywiać jego chwalebną historię, ale także świadczyć o dobrobycie i postępie poprzez efektowne zlecenia realizowane dla ówczesnych elit politycznych i finansowych.
Adolf Szyszko-Bohusz (1883–1948) pozostaje jednym z najważniejszych polskich architektów pierwszej połowy XX wieku, piastującym najbardziej prestiżowe stanowiska, zamówienia i realizacje II Rzeczpospolitej. Nadany mu przez współczesnych złośliwy przydomek Adolf „Wszystko” Bohusz wiele mówi o wszechstronności, umiejętności godzenia kilku ról i prominentnej pozycji tego wybitnego projektanta. Związany był z Krakowem, gdzie od 1916 roku kierował odbudową zamku na Wawelu (historyczne symulakrum wnętrz wawelskich do dziś tworzy sugestywną iluzję, że mamy do czynienia z autentycznym wystrojem królewskiej rezydencji) i gdzie pozostawił budynki-ikony: neoklasyczny Gmach Pocztowej Kasy Oszczędności, modernistyczny i wciąż (!) kontrowersyjny Gmach Towarzystwa Ubezpieczeniowego Feniks przy Rynku Głównym czy przywołujący na myśl estetykę Bauhausu Dom Plastyków. Jego projekty i realizacje dotyczą jednak całego obszaru ówczesnej Rzeczpospolitej (jako kierownik odbudowy Zamku Królewskiego i Łazienek działał też w Warszawie). Szyszko-Bohusz to architekt spektaklu – projektował m.in. oprawy oficjalnych państwowych uroczystości, a także mauzolea i monumentalne zespoły, w których zręcznie reżyserował przestrzeń reprezentacji (jak w przypadku wizji wawelskiego Panteonu).
Wystawa prezentuje różne sposoby budowania państwowego mitu: poprzez celebrację śmierci i kreację kultu Piłsudskiego (szczególne znaczenie ma tu projekt baldachimu nad kryptą mieszczącą pochówek Marszałka), poszukiwanie form stylowych i „znaków graficznych” będących próbą definicji tożsamości kulturowej i ambicji młodego państwa (również w postaci polityki kolonialnej wobec tzw. Kresów) oraz wykorzystanie jako „kostiumu stylowego” służącego nowej władzy modnego w latach trzydziestych XX wieku modernizmu. Przedstawione są oryginalne rysunki i faksymile projektów architekta, a także makiety niezrealizowanych lub przebudowanych budynków, w tym dwie (Panteonu na Wawelu i konkursowego projektu Świątyni Opatrzności Bożej) wykonane specjalnie na tę wystawę.
Ekspozycja może stanowić rozbudowany komentarz do pokazu „Figury niemożliwe” w Pawilonie Polskim w ramach 14. Międzynarodowej Wystawie Architektury w Wenecji (7 lipca – 23 listopada 2014), przygotowany przez zespół kuratorski Instytutu Architektury oraz w oprawie artystycznej Jakuba Woynarowskiego.
Pierwsza odsłona wystawy zatytułowanej „Reakcja na modernizm. Architektura Adolfa Szyszko-Bohusza” odbyła się w Muzeum Narodowym w Krakowie w dniach 23 października 2013 – 23 lutego 2014.
Podczas wernisażu zagra grupa Hańba!
Kim są?
Wyobraźmy sobie, że punk rock nie powstaje na wyspach brytyjskich w latach siedemdziesiątych, lecz w międzywojennej Polsce, jako wyraz buntu przeciwko autorytarnym rządom sanacji. Oto, czym jest Hańba!.
Grupę tworzy czterech muzyków z niemałym stażem grania w zespołach folkowych (Bumtralala, Iglika, Południca!), punkowych (Ziemniaki), metalowych (Crowmoth), indie-rockowych (SuperXiu, Two Red Triangles) a nawet elektronicznych (UnitraProdiż). Wspólnie postanowili założyć zespół będący fikcją muzyczną, swoistym wehikułem czasu przenoszącym słuchaczy do międzywojennej Polski. Uzbrojeni w instrumentarium kapeli podwórkowej grają energiczny, prosty punk inspirowany z jednej strony polskim folklorem a z drugiej dokonaniami współczesnymi.
Hańba! jest laureatem nagrody im. Czesława Niemena 17. Festiwalu Folkowego Nowa Tradycja „za szczególną ekspresję i odwagę sceniczną”.
Zespół znalazł się również w gronie finalistów Konkursu Tuwimowskiego organizowanego przez Dom Literatury w Łodzi oraz krakowskiego Festiwalu Dachówka. Ponadto Hańba! uczestniczyła w takich wydarzeniach jak Puls Literatury, Festiwal Obywatela w Łodzi, Królewski Festiwal Artystyczny w Gnieźnie, Mini Rock Fest w Dynowie, Maniowy Ekipa Biba Party Fest oraz Warsaw Punk Attack.
Hańba! wydała dotychczas trzy płyty krótkogrające: „Figa z makiem”, „Guma i Gówno” oraz „Prosto w serce”, dostępne do odsłuchania i ściągnięcia na stronie internetowej zespołu.
OFICJALNE STRONY ZESPOŁU:
Facebook www.facebook.com/Hanba1926
organizatorzy: Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Fundacja Instytut Architektury
kuratorzy: Instytut Architektury (Michał Wiśniewski, Dorota Leśniak-Rychlak, Dorota Jędruch, Marta Karpińska, Agata Wiśniewska)
aranżacja: JEMS Architekci, współpraca: Agata Wiśniewska
grafika: Joanna Sowula
makieta: Jakub i Katarzyna Suszek, Atelier La Skala
towarzysząca publikacja: Reakcja na modernizm. Architektura Adolfa Szyszko-Bohusza, katalog wystawy, Instytut Architektury, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2013 (wersja językowa polsko-angielska)